آپنه خواب کودکان یک اختلال ناشی از توقف یا کاهش شدید جریان هوایی به ریه‌ها در طول خواب است. این توقف تنفس ممکن است برای چند ثانیه یا حتی چند دقیقه ادامه داشته باشد و موجب کاهش سطح اکسیژن در خون شود. این مشکل می‌تواند باعث بیداری های مکرر، اختلال در خواب و همچنین مشکلات انتفال اکسیژن به بافت ها و اعضاء بدن شود که ممکن است منجر به مشکلات جدی سلامتی شود.
انواع آپنه کودکان
آپنه در کودکان به سه نوع زیر تقسیم می‌شود:
- آپنهٔ انسدادی: در این نوع آپنه، جریان هوایی به دلیل بلوکه شدن مسیرهای هوایی از بین می‌رود. این بلوکه شدن ممکن است به علت وجود موانع فیزیکی مثل اندازه بزرگ گلو، یا تورم و التهاب در گلو و بینی باشد. عوامل دیگری همچون چاقی، رفلکس گوارشی، یبوست، و کمبود عضلات می‌توانند باعث این نوع آپنه شوند.
- آپنهٔ مرکزی: در این نوع آپنه، جریان هوایی به دلیل عدم تحریک مرکز تنفسی مغز، متوقف می‌شود. این نوع آپنه معمولاً در کودکان زیر 6 ماه سن شایع است و ممکن است به علت نارسایی موقت مرکز تنفسی مغز در این سنین باشد.
- آپنهٔ ترکیبی: در این نوع آپنه، عوامل آپنهٔ انسدادی و مرکزی با یکدیگر ترکیب شده‌اند. این نوع آپنه می‌تواند به دلیل وجود عوامل متعددی مثل چاقی، التهابات گلو، مشکلات تنفسی، و عدم تحریک مرکز تنفسی مغز ایجاد شود.
علت آپنه خواب کودکان
آپنه خواب انسدادی در کودکان ممکن است به دلیل برخی عوامل باشد که شامل موارد زیر می‌شوند:
- بزرگ شدن آدنوئید ها و لوزه‌ها: بزرگ شدن آدنوئید ها و لوزه‌ها از جمله رایج‌ترین علل آپنه خواب انسدادی در کودکان است. در این حالت، آدنوئید ها و لوزه‌ها به اندازه‌ای بزرگ می‌شوند که مسیر هوایی را بسته و باعث مشکل در تنفس کودک می‌شود.
- چاقی: چاقی یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند باعث آپنه خواب انسدادی در کودکان شود. چاقی باعث بروز فشار بر روی مسیر هوایی می‌شود و باعث بسته شدن آن می‌شود.
- مشکلات ساختاری: برخی کودکان ممکن است به دلیل مشکلات ساختاری مانند بیضی شدن غضروفی، پایین بودن سیستم تنفسی و یا برخی حالت‌های غیرطبیعی دیگر، به آپنه خواب انسدادی دچار شوند.
- بیماری‌های مزمن: برخی بیماری‌های مزمن مانند آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه و فیبروز ریه می‌تواند علت آپنه خواب انسدادی در کودکان باشند.
- مصرف بیش از حد الکل و مواد مخدر: مصرف بیش از حد الکل و مواد مخدر نیز می‌تواند باعث آپنه خواب انسدادی در کودکان شود.
علائم آپنه خواب
آپنه خواب در کودکان می‌تواند علائم مختلفی از جمله مکث در تنفس، خواب بی‌قرار، خروپف، سرفه یا خفگی، تنفس از دهان، شب ادراری و هراس شبانه داشته باشد. این علائم ممکن است در هنگام خواب یا بعد از بیداری صبحگاهی مشاهده شوند و می‌توانند تاثیرات جدی بر سلامتی کودک داشته باشند.
- مکث در تنفس در طول خواب یکی از شایع‌ترین علائم آپنه خواب در کودکان است. در این حالت، تنفس کودک به صورت موقت متوقف می‌شود و می‌تواند به مدت چند ثانیه یا حتی چند دقیقه ادامه داشته باشد.
- خواب بی‌قرار، نشانه دیگری از آپنه خواب در کودکان است. در این حالت، کودک به صورت بیش از حد بی‌قرار و بی‌حال در حین خواب است و ممکن است بیدار شود و دشواری در بازگشت به خواب داشته باشد.
- خروپف، سرفه یا خفگی نیز ممکن است علائم دیگری از آپنه خواب در کودکان باشند. این علائم بیانگر این است که کودک در طول خواب دچار خفگی یا خروپف شده و برای ادامه تنفس باید بیدار شود.
- تنفس از دهان نیز می‌تواند نشانه آپنه خواب در کودکان باشد. در این حالت، کودک در طول خواب از دهان تنفس می‌کند، که ممکن است منجر به خشک شدن دهان و لب های کودک شود.
- شب ادراری نیز ممکن است نشانه‌ای از آپنه خواب در کودکان باشد. در این حالت، کودک در طول شب ادرار می‌کند، که ممکن است ناشی از تنفس نامنظم در طول شب باشد.
- هراس شبانه نیز ممکن است یکی از علائم آپنه خواب در کودکان باشد. در این حالت، کودک در حین خواب به صورت ناگهانی بیدار می‌شود و ممکن است دشواری در بازگشت به خواب داشته باشد.
برای کسب اطلاعات در مورد کرمک یا پین ورم در کودکان کلیک کنید
نحوه تشخیص آپنه خواب
تشخیص آپنه خواب در کودکان بر اساس علائم و نشانه‌هایی که کودک نشان می‌دهد، بررسی تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و انجام تست‌های تشخیصی صورت می‌گیرد. در زیر روش‌های تشخیص آپنه خواب در کودکان را توضیح خواهیم داد:
- بررسی تاریخچه پزشکی: پزشک با پرسیدن سوالاتی مانند تعداد و مدت بارهای آپنه خواب، شدت علائم، عوارض جانبی و سایر علائم همراه، تاریخچه پزشکی کودک را بررسی می‌کند.
- معاینه فیزیکی: پزشک با انجام معاینات فیزیکی مانند بررسی رفتار خواب، بررسی گلو، بینی و دهان کودک، بررسی حجم ریه‌ها و بررسی وزن و قد کودک، تشخیص آپنه خواب را ارزیابی می‌کند.
- تست‌های تشخیصی: تست‌های تشخیصی مانند تست پولی‌سومنوگرافی، تست اکسیمتری، تست کاربون دی‌اکسید و تست خواب لازم است. این تست‌ها می‌توانند به پزشک کمک کنند تا میزان اکسیژن در خون کودک را اندازه‌گیری کند و شدت آپنه خواب را تشخیص دهد.
- هولتر مانیتورینگ: در برخی موارد، پزشک ممکن است به کودک یک دستگاه هولتر مانیتورینگ بدهد. این دستگاه، علائم خواب کودک را نظارت می‌کند و با استفاده از آن، پزشک می‌تواند با دقت بیشتری میزان آپنه خواب کودک را تشخیص دهد.
عوارض آپنه کودکان
آپنه خواب در کودکان، ممکن است با عوارض جدی و خطرناکی همراه باشد که شامل موارد زیر می‌شوند:
- عدم رشد: آپنه خواب در کودکان می‌تواند باعث عدم رشد مناسب آن‌ها شود. در صورتی که کودک در معرض آپنه خواب باشد، جریان هوایی ممکن است به دلیل انسداد هوایی در مسیر تنفسی کودک، به مغز نرسد و باعث کمبود اکسیژن در بدن شود که می‌تواند باعث کاهش رشد و توسعه کودک شود.
- مشکلات قلبی: آپنه خواب در کودکان می‌تواند باعث افزایش فشار خون و قلبی شدید شود. این افزایش فشار خون و قلبی می‌تواند باعث بروز مشکلات قلبی شود که ممکن است در بلندمدت باعث خطر مرگ کودک شود.
- مرگ: در برخی موارد، آپنه خواب در کودکان می‌تواند باعث خطر مرگ آن‌ها شود. در موارد شدید، کودک ممکن است در حین خواب به دلیل کمبود اکسیژن می تواند منجر به مرگ شود.
چه کودکانی در معرض آپنه هستند
بیشتر کودکانی که در معرض خطر بروز آپنه خواب هستند، شامل کودکانی هستند که دارای سابقه خانوادگی آپنه انسدادی خواب هستند، و همچنین کودکانی که دارای بیماری‌هایی مانند سندروم داون، ناهنجاری در جمجمه یا صورت، فلج مغزی، کم‌خونی داسی شکل و بیماری عصبی عضلانی هستند. همچنین کودکانی که سابقه وزن کم هنگام تولد دارند نیز ممکن است به آپنه خواب انسدادی دچار شوند. این عوامل می‌توانند باعث بروز انسداد هوایی در مسیر تنفسی شود و باعث آپنه خواب شوند. بنابراین، برای کاهش خطر بروز آپنه خواب در کودکان، می‌توان با مراجعه به پزشک و انجام برخی آزمایش‌ها و معاینات، این عوامل را شناسایی کرده و درمان مناسب را برای آن‌ها انجام داد.
درمان آپنه کودکان
درمان آپنه خواب در کودکان بستگی به علت و شدت آن دارد. در بعضی موارد، تغییر در رفتار خواب مانند تغییر در الگوی خواب، کاهش وزن، تغییر در رژیم غذایی و تمرینات تنفسی می‌تواند بهبودی در سطح آپنه خواب ایجاد کند، اما در موارد شدیدتر، درمان دارویی و یا جراحی ممکن است لازم باشد. در زیر راه‌های درمان آپنه خواب در کودکان را توضیح خواهیم داد:
- درمان به‌صورت تغییرات رفتاری: تغییرات رفتاری مانند تغییر در الگوی خواب، تغییر در رژیم غذایی و کاهش وزن، می‌تواند بهبودی در سطح آپنه خواب ایجاد کند. این تغییرات شامل مواردی مانند تغییر موقعیت خواب کودک، کاهش مصرف شیرینی و غذاهای چرب و سنگین در شب، و اجرای تمرینات تنفسی ساده مانند تنفس عمیق و باز کردن دهان و بینی است.
- درمان دارویی: در برخی موارد، داروها مانند کورتیکواستروئیدها و داروهای ضدافسردگی، می‌تواند در کاهش علائم آپنه خواب در کودکان موثر باشد. همچنین، داروهایی مانند استیمولانت‌ها و داروهایی که برای کاهش ترشحات بینی و حلق استفاده می‌شوند، می‌تواند بهبودی در سطح آپنه خواب ایجاد کند.
- درمان جراحی: در برخی موارد شدید، جراحی مانند برداشتن آدنوئید ها و لوزه‌ها، کاهش اندازه زبان و یا جراحی بر روی سایر اجزای مربوط به تنفس، می‌تواند بهبودی در سطح آپنه خواب در کودکان ایجاد کند.
بهتر است که در صورت مشاهده علائم آپنه خواب در کودک خود، با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید تا علت و شدت آپنه بررسی شود و درمان مناسب برای آن تعیین شود.
