اسپوندیلولیز یک بیماری مهره‌ای است که در آن پارگی یا شکافی در قوس مهره ایجاد می‌شود. قوس مهره به عنوان یک قسمت مهم از مهره، شامل دو پایه و یک سقف است که در کنار هم قرار می‌گیرند و یک کانال را برای حفاظت از نخاع فراهم می‌کنند. در اسپوندیلولیز، پایه‌های قوس مهره با یکدیگر ارتباطی ندارند و ممکن است مهره به طور کامل از هم جدا شوند.
انواع اسپوندیلولیز
انواع اسپوندیلولیز بر اساس محل و شدت پارگی و شکستگی قوس مهره دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه به بررسی انواع اسپوندیلولیز مختلف می‌پردازیم:
- اسپوندیلولیز پارس آرتیکولاریس (Pars Interarticularis): در این نوع اسپوندیلولیز، پارس آرتیکولاریس (قسمتی از قوس مهره) پاره شده است. این نوع اسپوندیلولیز بیشتر در قسمت پایین کمر رخ می‌دهد و می‌تواند به دنبال فشار و تحمل بیش از حد روی مهره‌ها، حرکات تند و تکراری و همچنین ضربات و شوک‌های قوی در منطقه کمری رخ دهد.
- اسپوندیلولیز دیسکال (Discal): در این نوع اسپوندیلولیز، پارگی و شکستگی قوس مهره در ناحیه بین دو مهره رخ می‌دهد و باعث افتادن قرص بین مهره‌ها به داخل کانال نخاعی می‌شود. این نوع اسپوندیلولیز معمولا در قسمت پایینی ناحیه کمر رخ می‌دهد و ممکن است با علائمی همچون درد شدید، تنگی نفس، ضعف عضلات و در برخی موارد فلج همراه باشد.
- اسپوندیلولیز ایستمیک: در این نوع اسپوندیلولیز، قوس مهره به طور کامل از مهره جدا شده است و به لغزش مهره‌ها (اسپوندیلولیستزیس) منجر می‌شود. این نوع اسپوندیلولیز ممکن است در قسمت های بالا و پایین ناحیه کمر رخ دهد و ممکن است با علائمی همچون درد شدید، تنگی نفس، سردرد و ضعف عضلات همراه باشد.
- اسپوندیلولیز برگشت‌پذیر: در این نوع اسپوندیلولیز، پارگی و شکستگی قوس مهره در ناحیه پایینی ناحیه کمر رخ می‌دهد و معمولا در برخی از موارد برگشت‌پذیر است و با تمرینات تقویت عضلات پشتی و مراقبت‌های مناسب می‌توان آن را بهبود بخشید.
علت ایجاد اسپوندیلولیز
علل ایجاد اسپوندیلولیز شامل چندین عامل هستند که می‌توان به عوامل زیر اشاره کرد:
- حرکت های تکراری: انجام حرکات تکراری و مکرر مانند خم شدن و خم کردن پشت و تحمل فشار و وزن بر روی مهره‌ها ممکن است به طور تدریجی باعث پارگی و شکستگی قوس مهره شود و به ایجاد اسپوندیلولیز منجر شود.
- اضافه وزن: بیشترین فشار بر روی مهره‌ها در منطقه کمری قرار دارد. بنابراین، افزایش وزن بدن و چاقی ممکن است باعث افزایش فشار بر روی مهره‌ها شود و به ایجاد اسپوندیلولیز منجر شود.
- ضربات ناشی از ورزش: ضربات و شوک‌های قوی در منطقه کمری ممکن است باعث پارگی و شکستگی قوس مهره شود و به ایجاد اسپوندیلولیز منجر شود. این مسئله بیشتر در ورزشکارانی که حرکت‌های سنگین انجام می‌دهند، مانند ورزش‌های بدنسازی و وزنه‌برداری، مشاهده می‌شود.
- ساختار آناتومیکی مربوطه: برخی افراد به دلیل وجود ساختار آناتومیکی خاص، مانند قوس مهره کم‌اندازه یا ضخامت کم قوس مهره، به احتمال بیشتری برای ایجاد اسپوندیلولیز در معرض خطر قرار دارند.
برای کسب اطلاعات در مورد عفونت ستون فقرات یا دیسکیت کلیک کنید
علائم اسپوندیلولیز
علائم اسپوندیلولیز ممکن است به صورت خفیف تا شدید متغیر باشند و بسته به شدت پارگی و شکستگی قوس مهره و همچنین محل ایجاد آن، متفاوت باشند. برخی از علائم شایع اسپوندیلولیز عبارتند از:
- درد در منطقه کمر: درد شدید در منطقه کمری ممکن است علامتی از وجود اسپوندیلولیز باشد. درد ممکن است خفیف تا شدید باشد و در برخی موارد می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن شامل بازوها و پاها هم تیر کند.
- سفتی و خشکی در محل پارگی: در برخی از موارد، محل پارگی و شکستگی قوس مهره ممکن است سفت و خشک شود و در برخی موارد حتی ممکن است احساس تورم و احمرار شود.
- احساس سرخوردگی: برخی بیماران با اسپوندیلولیز ممکن است احساس سرخوردگی در منطقه کمری و حتی در بازوها و پاها داشته باشند.
- احساس ناراحتی و تنگی در محل پارگی: برخی از بیماران با اسپوندیلولیز ممکن است احساس ناراحتی و تنگی در محل پارگی و شکستگی قوس مهره داشته باشند.
- لغزش مهره‌ها: در شرایط شدیدتر، ممکن است قوس مهره به طور کامل جدا شده و به لغزش مهره‌ها (اسپوندیلولیستزیس) منجر شود که می‌تواند باعث فشار بر نخاع و عصب‌های اطرافی شود و علائمی مانند درد، تنگی نفس، سردرد و ضعف عضلات داشته باشد.
پیشگیری از اسپوندیلولیز
برخی از راه‌های پیشگیری از اسپوندیلولیز عبارتند از:
- ورزش و فعالیت‌های بدنی: انجام ورزش‌هایی که به تقویت عضلات پشتی و شکمی کمک کنند، می‌تواند در پیشگیری از اسپوندیلولیز موثر باشد. همچنین، انجام فعالیت‌هایی مانند شنا، پیاده‌روی و دویدن نیز به بهبود سلامتی کل بدن کمک می‌کند.
- حفظ وزن سالم: حفظ وزن سالم می‌تواند به کاهش فشار بر ناحیه پشتی و کمر کمک کند و از اسپوندیلولیز جلوگیری کند.
- استفاده از بریس ها: استفاده از دستگاه‌های حمایتی مانند کمربند و کفش‌های مناسب می‌تواند در کاهش فشار بر ناحیه دچار اسپوندیلولیز کمک کند.
- بهره‌گیری از مبلمان مناسب: استفاده از مبلمانی که به کمک کمربند و یا پشتیبانی دیگر می‌تواند به کاهش فشار بر ناحیه پشتی و کمر کمک کند.
- نگهداری از قوام بدن: استفاده از روش‌های صحیح برای خم شدن و بلند شدن، نگهداری از قوام بدن و اجتناب از نگه داشتن وزن بیش از حد بر روی یک پا می‌تواند در پیشگیری از اسپوندیلولیز مفید باشد.
درمان اسپوندیلولیز
درمان اسپوندیلولیز بستگی به شدت و علت بروز آن دارد. در زیر روش‌های درمانی اسپوندیلولیز را بررسی می‌کنیم:
- استراحت: در مواردی که علایم اسپوندیلولیز خفیف هستند، استراحت بهترین راه درمانی است. در این حالت، بهتر است از فعالیت‌های تحمیلی و تکراری پرهیز کنید و به جای آن، استراحت کنید تا بهبودی علائم ایجاد شود.
- فیزیوتراپی: انجام تمرینات فیزیوتراپی مانند تمرینات تقویتی، تمرینات اصلاحی و تمرینات استقامتی می‌تواند به بهبود علائم اسپوندیلولیز کمک کند. همچنین، ماساژ، تمرینات کششی و کمپرسیونی نیز می‌تواند در بهبود علائم موثر باشد.
- داروها: مصرف داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضد درد، مرکبات و ویتامین D می‌تواند در بهبود علائم اسپوندیلولیز مفید باشد.
- تزریق کورتیزون: در صورت عدم بهبود علائم با روش‌های غیرجراحی، انجام تزریق کورتیزون می‌تواند موثر باشد. در این روش، داروی کورتیزون به ناحیه دچار اسپوندیلولیز تزریق می‌شود که می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
- جراحی: در مواردی که علائم اسپوندیلولیز شدید است و با روش‌های غیرجراحی بهبود نمی‌یابد، جراحی ممکن است لازم باشد. در این روش، قسمت شکسته یا پاره شده از قوس مهره همراه با هر علائم دیگری که موجب شده است از بین برده می‌شود و استخوان‌ها با استفاده از پیچ و مهره‌های فولادی تثبیت می‌شوند.
- استفاده از دستگاه‌های حمایتی: استفاده از دستگاه‌های حمایتی مانند کمربند و کفش‌های مناسب می‌تواند در کاهش فشار بر ناحیه دچار اسپوندیلولیز کمک کند.
عوارض عدم درمان
عدم درمان اسپوندیلولیز می‌تواند منجر به عوارض جدی و مزمن شود. بعضی از عوارض عدم درمان اسپوندیلولیز عبارتند از:
- دردهای شدید: اسپوندیلولیز می‌تواند منجر به درد شدید در ناحیه کمر و پشت شود که در صورت عدم درمان می‌تواند بسیار شدید و دائمی شود.
- محدودیت حرکت: اسپوندیلولیز می‌تواند باعث محدودیت حرکت در ناحیه کمر و پشت شود و در صورت عدم درمان، این محدودیت می‌تواند بسیار شدید شود.
- تغییرات در نحوه راه رفتن: اسپوندیلولیز ممکن است باعث تغییر در نحوه راه رفتن شود و در صورت عدم درمان، این تغییرات می‌تواند بسیار شدید شود.
- تغییرات در قابلیت انجام فعالیت‌های روزمره: اسپوندیلولیز ممکن است باعث تغییرات در قابلیت انجام فعالیت‌های روزمره شود و در صورت عدم درمان، این تغییرات می‌تواند بسیار شدید و مزمن شود.
- نارسایی عضلانی: اسپوندیلولیز ممکن است باعث نارسایی عضلات پشتی و شکمی شود که در صورت عدم درمان، می‌تواند بسیار شدید و مزمن شود.
- ایجاد مشکلات در ستون فقرات: در صورت عدم درمان، اسپوندیلولیز ممکن است باعث ایجاد مشکلات دیگری در ستون فقرات شود که ممکن است نیاز به درمان جدی تر داشته باشد.
- تشدید علائم: در صورت عدم درمان، علائم اسپوندیلولیز ممکن است تشدید شده و شدت بیشتری پیدا کنند.
اسپوندیلولیستزیس
هنگامی که اسپوندیلوز (پارگی و شکستگی قوس مهره) درمان نشود، می‌تواند منجر به اسپوندیلولیستزیس شود. در این حالت، استخوانی که به قوس مهره پاره شده متصل است، به جلو لغزیده و فشار بر نخاع و عصب‌های اطرافی را افزایش می‌دهد.
اسپوندیلولیستزیس ممکن است به دلیل فعالیت‌های تحمیلی و تکراری، افزایش وزن، سن بالا و ژنتیک ایجاد شود. این حالت در بیشتر موارد در ناحیه پایینی ناحیه کمر رخ می‌دهد و ممکن است با درد شدید، تنگی نفس، ضعف عضلات و در برخی موارد فلج همراه باشد.
به طور کلی، برای جلوگیری از اسپوندیلولیستزیس، بهتر است پارگی و شکستگی قوس مهره را درمان کرده و از فعالیت‌هایی که باعث افزایش فشار بر ناحیه کمری می‌شوند، پرهیز کنید. همچنین، تمرینات تقویتی و کنترل وزن می‌تواند به بهبود و پیشگیری از این حالت کمک کند. در صورت بروز علائم اسپوندیلولیستزیس، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و درمان مناسب را دریافت کنید.
تفاوت اسپوندیلولیز و اسپوندیلولیستزیس
اسپوندیلولیز و اسپوندیلولیستزیس دو حالت مربوط به ستون فقرات هستند که در آن‌ها اتصالات بین مهره‌ها ضعیف شده و باعث شکستگی و یا جابجایی مهره‌ها می‌شوند. این دو حالت اغلب با هم در ارتباط هستند و ممکن است به صورت ترکیبی در یک فرد دیده شوند.
اسپوندیلولیز به‌معنای شکستگی یا پارگی در ستون فقرات است که معمولاً در ناحیه لانه پشتی می‌باشد. در این حالت، مهره‌ای که به مهره قبلی متصل است، از اتصال خارج می‌شود و ممکن است به طور پیشرونده به سمت جلو حرکت کند. در صورت عدم درمان، این حالت ممکن است به اسپوندیلولیستزیس‌ایستمی منجر شود که در ادامه توضیح داده می‌شود.
اسپوندیلولیستزیس به‌معنای جابجایی برگشت‌ناپذیر مهره است. در این حالت، مهره‌ای که به مهره قبلی متصل است، به طور پیشرونده به جلو حرکت کرده و از موقعیت اصلی خود جابجا می‌شود. این حالت معمولاً در ناحیه لانه پشتی رخ می‌دهد و ممکن است به صورت تدریجی و با طیف گسترده‌ای از شدت‌ها رخ دهد.
اگرچه اسپوندیلولیز و اسپوندیلولیستزیس دو حالت متفاوت هستند، اما ممکن است در برخی از موارد اسپوندیلولیز به اسپوندیلولیستزیس‌ایستمی پیشرفت کند. به عبارت دیگر، در برخی از افراد، شکستگی در اتصال میانی مهره‌ها ممکن است در صورت عدم درمان، به جابجایی برگشت‌ناپذیر مهره منجر شود.
