واسکولیت به عنوان یک بیماری التهابی رگهای خونی توصیف می‌شود که می‌تواند هر قسمت از بدن را تحت تاثیر قرار دهد. در واقع، این بیماری به دلیل التهاب رگهای خونی به وجود می‌آید که می‌تواند باعث تورم، درد، قرمزی و دم‌دستی در مناطق مبتلا شده شود.
انواع واسکولیت
۱. درگیری در رگهای بزرگ:
درگیری در رگهای بزرگ معمولاً به عنوان عارضه‌ای از بیماری‌های دیگر مانند آرتریت یا بیماری هاشیموتو اتفاق می‌افتد. در این نوع واسکولیت، رگهای بزرگ تحت تأثیر التهاب قرار می‌گیرند و می‌تواند باعث ایجاد درد، تورم و احتمالاً خروجی خون از رگهای مبتلا شود.
۱. تمپورال ارتریت:
باعث درد و سفتی رگهای صورت و سر است و به عنوان یک نوع از واسکولیت رگهای بزرگ شناخته می‌شود. علاوه بر این، ممکن است باعث بینایی غیرعادی و سردرد شدید نیز شود.
۲. پلی آرتریت نودوزا:
این نوع واسکولیت بیشتر در زنان جوان دیده می‌شود و معمولاً با تورم و درد رگهای پا، مچ و کف دست همراه است. همچنین، ممکن است باعث تب، خستگی و احساس ناراحتی شود.
۳. پریفرال ارتریت:
این نوع واسکولیت به عنوان یک نوع از واسکولیت رگهای بزرگ شناخته می‌شود و عمدتاً رگهای پا و پایین بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این حالت، ممکن است باعث درد، تورم، سفتی و احساس گرمی در محل درگیری رگ‌ها شود. همچنین، ممکن است باعث ناراحتی و ضعف در پاها شود.
۲. درگیری در رگهای متوسط:
درگیری در رگهای متوسط معمولاً در ناحیه دست‌ها، پاها و مچ‌ها رخ می‌دهد. این نوع واسکولیت ممکن است به دلیل عدم تحمل بدن به داروها و یا به علت عفونت ایجاد شود. علائم این نوع واسکولیت شامل درد، تورم، احساس گرمی و قرمزی در محل درگیری رگ‌ها می‌شود.
۱. واسکولیت هنوز-شونلاین-پورپورا:
این نوع واسکولیت عمدتاً رگهای متوسط و کوچک را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ممکن است باعث خروجی خون از رگ‌ها شود که ممکن است باعث کبودی و یا قرمزی پوست در محل درگیری رگ‌ها شود.
۲. پانکراتیت نکروتیزان:
این نوع واسکولیت به علت آسیب و التهاب در رگهای متوسطی که به پانکراس وابسته هستند، ایجاد می‌شود. علاوه بر درد، ممکن است باعث تب، تنگی نفس و تهوع شود.
۳. کریوگلوبولینمی:
در این حالت، پروتئین‌ها به نام کریوگلوبولین‌ها در رگهای متوسط و کوچک ظاهر می‌شوند و باعث خرابی آنها می‌شوند. این واسکولیت ممکن است باعث درد، سفتی و تورم در مناطق مختلف بدن شود.
۳. درگیری در رگهای کوچک و کاپیلار:
درگیری در رگهای کوچک و کاپیلار ممکن است به دلیل علل مختلف از جمله عفونت، تغییرات در سیستم ایمنی بدن و یا مصرف داروهای خاص ایجاد شود. علائم این نوع واسکولیت شامل تورم، خارش، قرمزی و تغییر رنگ پوست در محل درگیری رگ‌ها می‌شود.
۱. واسکولیت لوپوس:
این نوع واسکولیت معمولاً در افرادی که دچار بیماری لوپوس سیستمیک هستند، رخ می‌دهد. علاوه بر درد و تورم در رگهای کوچک و کاپیلار، ممکن است باعث ضعف عضلات و افتادگی صورت نیز شود.
۲. واسکولیت بیماری کاهش دهنده انحلال چربی:
در این حالت، رگهای کوچک و کاپیلار دچار خرابی و التهاب می‌شوند که باعث کاهش جریان خون و کاهش انحلال چربی می‌شود. این واسکولیت ممکن است باعث کاهش حساسیت در نواحی مختلف بدن شود.
۳. واسکولیت ایمونوبلاستیک:
این نوع واسکولیت، به علت آسیب و التهاب در رگهای کوچک و کاپیلار، ممکن است باعث درد و تورم در اندام‌ها شود.
علت واسکولیت
1. عفونت هایی مانند هپاتیت B و هپاتیت C:
عفونت هایی مانند هپاتیت B و C ممکن است باعث ایجاد واسکولیت شوند. این عفونت ها می‌توانند باعث آسیب به کبد شوند که می‌تواند به خرابی عروق خونی منجر شود.
۲. سرطان خون:
سرطان های خونی مانند لنفوم و لوسمی، می‌توانند باعث خرابی عروق خونی و ایجاد واسکولیت شوند. در این حالت، سلول‌های سرطانی می‌توانند به رگ‌ها و عروق خونی حمله کنند و باعث خرابی و التهاب آنها شوند.
۳. بیماری های خود ایمنی، مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و اسکلرودرمی:
بیماری های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و اسکلرودرمی، می‌توانند باعث ایجاد واسکولیت شوند. در این حالت، سیستم ایمنی بدن به طور اشتباه به بافت های سالم بدن حمله می کند و باعث خرابی و التهاب رگ ها و عروق خونی می شود.
۴. واکنش به داروهای خاص:
واکنش به داروهای خاص می‌تواند باعث ایجاد واسکولیت شود. برخی داروها مانند پنی‌سیلین، سولفونامیدها و کینین ممکن است باعث خرابی عروق خونی شوند و باعث واسکولیت شوند.
برای کسب اطلاعات درمورد لوپوس،علائم و درمان آن کلیک کنید.
علائم
۱. تب:
تب ممکن است یکی از علائم واسکولیت باشد. تب به معنای افزایش دمای بدن است و ممکن است نشان دهنده وجود التهاب باشد. در برخی از موارد واسکولیت، تب ممکن است به صورت دائمی یا متناوب وجود داشته باشد.
۲. سردرد:
سردرد ممکن است یکی از علائم واسکولیت باشد. این سردردها معمولاً در ناحیه‌هایی همچون قسمت جلوی سر، پشت سر و یا در ناحیه دور چشم‌ها احساس می‌شوند. این سردردها می‌توانند شدید باشند و به صورت متناوب و بازگشت‌پذیر باشند.
۳. خستگی:
خستگی نیز می‌تواند یکی از علائم واسکولیت باشد. خستگی به معنای احساس کمبود انرژی و خستگی در بدن است که ممکن است با کاهش فعالیت و توجه همراه باشد. این علایم ممکن است به صورت مداوم و یا به صورت متناوب و بازگشت‌پذیر باشد.
۴. کاهش وزن:
کاهش وزن نیز می‌تواند یکی از علائم واسکولیت باشد. کاهش وزن به معنای کاهش وزن بدن در یک بازه زمانی خاص است. این کاهش وزن ممکن است به دلیل کمبود اشتها و یا علائم دیگری که باعث کاهش وزن شده‌اند، ایجاد شود.
۵. دردهای عمومی:
دردهای عمومی نیز ممکن است یکی از علائم واسکولیت باشد. این دردها ممکن است در مفاصل، عضلات و یا سایر نقاط بدن احساس شود و ممکن است به صورت مداوم و یا به صورت متناوب و بازگشت‌پذیر باشند.
عوامل افزایش خطر ابتلا
۱. سن:
با پیشرفت سن، خطر ابتلا به واسکولیت افزایش می‌یابد. این امر به دلیل کاهش انعطاف‌پذیری عروق، افزایش فشار خون و افزایش خطر بیماری‌های دیگر مرتبط با سن است.
۲. سابقه خانوادگی:
داشتن سابقه خانوادگی از واسکولیت، باعث افزایش خطر برای فرد می‌شود. اگر یکی از اعضای خانواده دچار واسکولیت شده باشد، احتمال ابتلا به این بیماری در فرد دیگری که در خانواده وجود دارد، بیشتر می‌شود.
۳. انتخاب های سبک زندگی:
انتخاب های سبک زندگی نامناسب مانند نبود فعالیت بدنی، تغذیه نامناسب، و مصرف الکل، باعث افزایش خطر برای واسکولیت می‌شود.
۴. سیگار کشیدن:
سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی افزایش خطر برای واسکولیت است. سیگار کشیدن باعث افزایش فشار خون، کاهش جریان خون و ایجاد آسیب در دیواره‌های عروق می‌شود.
۵. داروها:
مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، داروهای ضدافسردگی و داروهای ضدانعقادی، می‌تواند باعث افزایش خطر برای واسکولیت شود.
۶. عفونت ها:
بعضی از عفونت‌ها مانند آنفلوآنزا و عفونت‌های باکتریایی می‌توانند باعث افزایش خطر برای واسکولیت شوند.
۷. اختلالات ایمنی:
بعضی از اختلالات ایمنی مانند آرتریت روماتوئید و بیماری لوپوس سیستمیک، می‌توانند باعث واسکولیت شوند.
۸. رابطه جنسی:
بعضی از بیماری‌هایی که به صورت جنسی منتقل می‌شوند مانند هپاتیت، می‌توانند باعث افزایش خطر برای واسکولیت شوند.
عوارض واسکولیت
۱. تورم و درد در ناحیه مورد تحت پوشش واسکولیت:
این عارضه معمولاً با درد و تورم در ناحیه مورد تحت پوشش واسکولیت، همراه است.
۲. کاهش جریان خون:
واسکولیت می‌تواند باعث کاهش جریان خون در بخش‌های مختلف از بدن شود، که ممکن است باعث کاهش حساسیت، درد و ضعف عضلات شود.
۳. آسیب به اعضای داخلی:
در برخی موارد، واسکولیت می‌تواند باعث آسیب به اعضای داخلی مانند کلیه، ریه و قلب شود.
۴. آسیب به چشم:
واسکولیت می‌تواند باعث شدت نور زدگی، کاهش دید و حتی افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های چشمی مانند کتراکت و بلوریزم شود.
۵. عفونت:
واسکولیت ممکن است باعث ایجاد عفونت در ناحیه مورد تحت پوشش واسکولیت شود.
۶. تشکیل لخته خون:
واسکولیت ممکن است باعث ایجاد لخته خون در رگهای خونی شود که ممکن است با خطر جدی برای سلامتی فرد همراه باشد.
۷. افزایش خطر بیماری‌های مرتبط با قلب:
واسکولیت ممکن است باعث افزایش خطر بیماری‌های مرتبط با قلب مانند آنژین صدری، سکته قلبی و فشار خون بالا شود.
۸. ضعف عضلات:
واسکولیت ممکن است باعث ضعف عضلات شود که می‌تواند باعث مشکلات در حرکت و فعالیت‌های روزانه فرد شود.
۹. اختلالات تحرکی:
واسکولیت ممکن است باعث اختلالات تحرکی شود، که می‌تواند باعث مشکلات در حرکت و فعالیت‌های روزانه فرد شود.
۱۰. مشکلات روانی:
بعضی از بیماران ممکن است به دلیل عارضه واسکولیت، با مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب مواجه شوند.
عوارض عدم درمان
۱. سکته مغزی:
واسکولیت ممکن است باعث تشکیل لخته خون در رگهای خونی مغزی شود که می‌تواند باعث سکته مغزی شود. سکته مغزی ممکن است باعث کاهش حافظه، کاهش حساسیت و حتی مرگ مغزی شود.
۲. سکته قلبی:
واسکولیت ممکن است باعث تشکیل لخته خون در رگهای خونی قلبی شود که می‌تواند باعث سکته قلبی شود. سکته قلبی ممکن است باعث کاهش عملکرد قلب، آنژین صدری و حتی مرگ قلبی شود.
۳. آسیب به اعضای داخلی:
واسکولیت ممکن است باعث آسیب به اعضای داخلی مانند کلیه، ریه و قلب شود. این عارضه ممکن است باعث کاهش عملکرد این اعضا و حتی مرگ آنها شود.
۴. تشکیل زخم:
واسکولیت ممکن است باعث تشکیل زخم در ناحیه مورد تحت پوشش واسکولیت شود. این عارضه ممکن است باعث عفونت، سرطان پوست و حتی مرگ بافت شود.
۵. افزایش خطر بیماری‌های مرتبط با قلب:
عدم درمان واسکولیت ممکن است باعث افزایش خطر بیماری‌های مرتبط با قلب مانند آنژین صدری، سکته قلبی و فشار خون بالا شود.
۶. بیماری‌های مرتبط با اعصاب:
واسکولیت ممکن است باعث بروز بیماری‌های مرتبط با اعصاب مانند پارالیزی، اختلالات حرکتی، و اختلالات تشخیصی شود.
۷. افزایش خطر بیماری‌های کلیوی:
عدم درمان واسکولیت ممکن است باعث افزایش خطر بیماری‌های کلیوی مانند نارسایی کلیوی و سایر مشکلات کلیوی شود.
نحوه تشخیص
۱. بیوبسی:
بیوپسی به عنوان یک روش تشخیصی برای واسکولیت، ممکن است در صورتی که بیمار دچار علائمی مانند درد، تورم و قرمزی در ناحیه مورد تحت پوشش واسکولیت باشد، انجام شود. در این روش، نمونه‌ای از بافت ناحیه مورد تحت پوشش برداشته شده و تحت میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد. این روش ممکن است باعث تشخیص دقیق‌تر واسکولیت شود.
۲. آنژیوگرافی:
آنژیوگرافی یک روش تصویربرداری است که برای تشخیص واسکولیت استفاده می‌شود. در این روش، یک ماده رادیواکتیو در ورید بیمار تزریق می‌شود و سپس تصاویر رادیوگرافی از رگ‌ها و عروق بدن برداشته می‌شود. این روش ممکن است باعث تشخیص دقیق‌تر واسکولیت شود.
۳. تست های تصویربرداری:
تست های تصویربرداری مانند اولتراسوند، توموگرافی و مغناطیسی تصویربرداری (MRI) نیز می‌توانند برای تشخیص واسکولیت استفاده شوند. در این روش‌ها، تصاویر دقیق از نواحی مورد تحت پوشش واسکولیت برداشته می‌شوند و می‌توانند باعث تشخیص دقیق‌تر واسکولیت شوند.
۴. آزمایش خون:
آزمایش خون نیز می‌تواند برای تشخیص واسکولیت استفاده شود. در این روش، سطح فشار خون، نیتروژن اوره خون، کلسترول، C-ریکتیو پروتئین (CRP) و فاکتورهای دیگری که ممکن است با واسکولیت مرتبط باشند، اندازه‌گیری می‌شوند. با انجام این آزمایش‌ها، می‌توان به تشخیص واسکولیت کمک کرد و میزان خطر بیماری را برای بیمار تعیین کرد.
درمان دارویی
در زیر به برخی از انواع داروهای مورد استفاده برای درمان واسکولیت اشاره شده است:
1. متوترکسات (Trexall):
این دارو به عنوان یک داروی ضد التهابی استفاده می‌شود و ممکن است برای درمان واسکولیت باعث کاهش التهاب و تورم شود. همچنین، متوترکسات نیز می‌تواند به عنوان یک داروی ضد سرطانی استفاده شود.
2. آزاتیوپرین (Imuran) و آزاتیوپرین (Azasan):
این داروها به عنوان داروهای مهارکننده سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شوند و می‌توانند در درمان واسکولیت به کنترل التهاب و تورم کمک کنند.
3. مایکوفنولات (CellCept):
این دارو به عنوان یک داروی مهارکننده سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود و ممکن است در درمان واسکولیت به کاهش التهاب و تورم کمک کند.
۴. سیکلوفسفامید:
این دارو به عنوان یک داروی پیشرفته درمان واسکولیت استفاده می‌شود و می‌تواند به کاهش التهاب و تورم کمک کند.
5. توسیلیزوماب (Actemra) و ریتوکسیماب (Rituxan):
این داروها به عنوان داروهای ضد التهابی و مهارکننده سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شوند و می‌توانند در درمان واسکولیت به کاهش التهاب و تورم کمک کنند.
عمل جراحی
درمان واسکولیت با عمل جراحی می‌تواند در برخی موارد ضروری باشد، به خصوص در صورتی که واسکولیت باعث برآمدگی دیواره رگ خونی شده باشد. در این موارد، عمل جراحی با هدف کاهش خطر پارگی و رفع علائم واسکولیت انجام می‌شود. برخی از روش‌های جراحی برای درمان واسکولیت عبارتند از:
۱. عمل جراحی پروتز رگ خونی:
در این روش، با استفاده از رگ خونی جایگزین، بخشی از رگ خونی که درگیر واسکولیت است جایگزین می‌شود و خون به طور طبیعی از آن عبور می‌کند.
۲. عمل جراحی رفع برآمدگی دیواره رگ خونی:
در این روش، برآمدگی دیواره رگ خونی با استفاده از پروتکل‌های مختلفی مانند بستن محل برآمدگی با پروتکل‌های خاص یا جایگزینی بخشی از رگ خونی با پروتز رگ خونی، رفع می‌شود.
۳. آنژیوپلاستی:
در این روش، با استفاده از بالن‌های کوچکی که در داخل رگ خونی قرار می‌گیرند، رگ خونی گشاد می‌شود و خطر پارگی کاهش می‌یابد.
۴. ایجاد یک کانال جدید:
در این روش، با ایجاد یک کانال جدید برای عبور خون، خطر پارگی رگ خونی کاهش می‌یابد.
