دیسپلازی برونکوپولمونری یا BPD، یک بیماری ریوی مزمن در نوزادان است که به علت عدم رشد و توسعه صحیح ریه‌ها در نوزادان نارس (نوزادانی که پیش از موعد متولد شده‌اند) به وجود می‌آید. این بیماری معمولاً در نوزادانی که برای درمان مشکلات تنفسی به دستگاه تنفسی مصنوعی نیاز دارند، بروز می‌کند.
در این بیماری، بافت ریه‌ها ضرر می‌بیند و ممکن است باعث کاهش قابل توجهی در عملکرد ریه‌ها و نواقص بیشتری در تنفس شود. علائم این بیماری شامل تنفس سخت و نواقص تنفسی، نارسایی ریه‌ای، کاهش وزن، بی‌حالی و خستگی می‌باشد. درمان BPD ممکن است شامل تنظیم تنفس نوزاد، مصرف اکسیژن، درمان دارویی، فیزیوتراپی و مراقبت‌های پرستاری شدید باشد.
علت دیسپلازی
دیسپلازی برونکوپولمونری (BPD) علت دقیق آن هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما عوامل زیر می‌توانند برای ایجاد این بیماری مسئول باشند:
- نارسایی ریه‌ای: نوزادان نارس، به دلیل عدم تکامل کامل ریه‌های آن‌ها، در معرض خطر ابتلا به نارسایی ریه‌ای قرار دارند. این نارسایی می‌تواند عامل ایجاد BPD باشد.
- استفاده از تنفس مصنوعی: استفاده از دستگاه‌های تنفس مصنوعی در نوزادان نارس، ممکن است برای فرد مصاب باعث ایجاد BPD شود. در برخی موارد، دوز بالای اکسیژن و مدت زیادی که نوزاد در دستگاه تنفس مصنوعی بستری است، نیز می‌تواند برای ایجاد این بیماری مسئول باشد.
- التهاب ریه: التهاب ریه نیز می‌تواند عامل ایجاد BPD باشد. التهاب ریه ممکن است به دلیل عفونت‌های ریه‌ای یا کمبود اکسیژن در نوزادان نارس ایجاد شود.
- عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، دود سیگار، ترکیبات شیمیایی و غیره می‌توانند برای افزایش خطر ابتلا به BPD مسئول باشند.
- عوارض دارویی: برخی داروها مانند ستروئیدها، می‌توانند عامل ایجاد BPD باشند.
برای کسب اطلاعات در مورد فارنژیت و انواع آن کلیک کنید
علائم دیسپلازی
علائم دیسپلازی برونکوپولمونری (BPD) ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تنفس سخت: نوزادان مبتلا به BPD ممکن است با تنفس سخت و نواقص تنفسی مواجه شوند. این علائم شامل تنفس سریع و پی در پی، تنفس ناقص، نفس کشیدن عمیق و ناصحیح و تنفس با صدای خاص می‌شود.
- خس خس سینه: خس خس سینه ممکن است نشانه تنگی نفس و نواقص تنفسی باشد که در BPD ممکن است رخ دهد.
- تغذیه دشوار: به دلیل نواقص تنفسی و نارسایی ریه‌ای، نوزادان مبتلا به BPD ممکن است با مشکلات تغذیه‌ای مواجه شوند. این مشکلات شامل کاهش اشتها، کاهش وزن و سختی در تغذیه می‌شود.
- عفونت‌های مکرر ریه: به دلیل ضعف و نارسایی ریه‌ها در BPD، نوزادان مبتلا به این بیماری ممکن است به شکل مکرر با عفونت‌های ریه‌ای مواجه شوند. این عفونت‌ها ممکن است باعث شدت علائم بیماری شود و در صورت عدم درمان مناسب، باعث تشدید بیماری و کاهش کیفیت زندگی نوزاد شود.
پیشگیری از دیسپلازی
دیسپلازی برونکوپولمونری (BPD) یک بیماری تنفسی در نوزادان زودرس است که اغلب به دلیل ورود اکسیژن بیش از حد و یا تنفس هوای مصنوعی در مدت طولانی در بخش مراقبت های ویژه ایجاد می‌شود. فاکتورهایی مانند سابقه بیماری های تنفسی و فشار خون بالا در بارداری می‌توانند ریسک بیشتری برای ابتلا به BPD ایجاد کنند. بنابراین، می‌توان با رعایت چند نکته، از بروز این بیماری جلوگیری کرد. در ادامه به تفصیل در مورد روش‌های پیشگیری از BPD پرداخته می‌شود:
- کاهش مصرف اکسیژن: مصرف اکسیژن بیش از حد در مدت طولانی می‌تواند به BPD منجر شود. بنابراین، در بخش مراقبت‌های ویژه، مصرف اکسیژن باید به حداقل ممکن کاهش یابد و فقط در صورت لزوم استفاده شود.
- کنترل فشار خون بارداری: بالا بودن فشار خون در طول بارداری می‌تواند باعث افزایش ریسک بروز BPD در نوزاد شود. بنابراین، باید فشار خون بارداری را کنترل کرد و در صورت نیاز، درمان کرد.
- پیشگیری از عفونت‌های تنفسی: عفونت‌های تنفسی می‌توانند به BPD منجر شوند. بنابراین، باید از عفونت‌های تنفسی پیشگیری شود. این شامل شستشوی دست‌ها، اجتناب از تماس با افراد بیمار و استفاده از ماسک و دستکش در مدت مراقبت از نوزاد می‌شود.
- کاهش مدت زمان تنفس مصنوعی: مدت زمان تنفس مصنوعی بیش از حد می‌تواند به BPD منجر شود. بنابراین، باید سعی شود تا مدت زمان تنفس مصنوعی کاهش یابد و از روش‌های تنفس طبیعی در صورت امکان استفاده شود.
- تنظیم تغذیه: تغذیه مناسب می‌تواند به کاهش ریسک BPD کمک کند. باید رژیم غذایی مناسبی برای نوزاد انتخاب کرد و توصیه‌های پزشک را رعایت کرد.
- مراقبت پرستاری مناسب: مراقبت‌های پرستاری مناسب می‌تواند به کاهش ریسک BPD کمک کند.این شامل نظارت منظم بر شدت نارسایی تنفسی، مانیتورینگ وضعیت عمومی نوزاد، اجرای تمرینات تنفسی و فیزیکی، تغذیه مناسب و پیگیری مراقبت‌های پزشکی منظم است.
نحوه تشخیص دیسپلازی
تشخیص دیسپلازی برونکوپولمونری (BPD) معمولاً با استفاده از تاریخچه بیماری، بررسی بالینی، آزمایش تنفسی و تصویربرداری انجام می‌شود. در ادامه به تفصیل در مورد نحوه تشخیص BPD به شرح زیر پرداخته می‌شود:
- تاریخچه بیماری: یکی از مهمترین قسمت‌های تشخیص BPD، گرفتن تاریخچه بیماری است. پزشک ممکن است اطلاعاتی در مورد سابقه بارداری، تولد و مشکلات تنفسی نوزاد در دوران نخستین دو هفته پس از تولد بپرسد.
- بررسی بالینی: پزشک می‌تواند با بررسی علائم بالینی اشکال BPD را تشخیص دهد. علائم شامل تنفس سخت، خس خس سینه، تنگی نفس، تنفس پرشتاب، کاهش اشتها و کاهش وزن می‌شوند.
- آزمایش تنفسی: آزمایش تنفسی می‌تواند برای ارزیابی عملکرد ریه‌ها و شدت BPD مفید باشد. در این آزمایش، نوزاد با استفاده از دستگاه تنفسی، تنفس خود را در مدت زمان مشخصی نظارت می‌شود. آزمایش تنفسی برای تشخیص BPD مفید است زیرا میزان جریان هوا و حجم تنفسی نشانگر اختلالات تنفسی است.
- تصویربرداری: پزشک ممکن است از تصاویر رادیولوژیکی مانند ایکس‌ری قفسه سینه، سونوگرافی و کامپیوتر توموگرافی (CT) استفاده کند تا بررسی وضعیت ریه‌ها و سطح آسیب BPD صورت پذیرد.
درمان دیسپلازی
درمان دیسپلازی برونکوپولمونری (BPD) بستگی به شدت بیماری و وضعیت نوزاد دارد، اما در کل شامل مراقبت‌های پرستاری، درمان دارویی، فیزیوتراپی، تنظیم تنفس و در صورت لزوم، مصرف اکسیژن می‌شود. در ادامه به تفصیل در مورد راه‌های درمان BPD پرداخته می‌شود:
- مراقبت‌های پرستاری: درمان BPD شامل مراقبت‌های پرستاری شدید است که شامل انجام معاینات پزشکی منظم، نظارت بر تنفس و شدت نارسایی تنفسی، تغذیه مناسب و مانیتورینگ وضعیت عمومی نوزاد می‌شود.
- درمان دارویی: در برخی موارد، ممکن است پزشک داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها، برونکودیلاتورها، دیورتیک‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها را برای کنترل علائم BPD تجویز کند.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی ممکن است برای تقویت عضلات تنفسی و بهبود عملکرد ریه‌ها در BPD مفید باشد. این شامل تمرینات تنفسی و فیزیکی مانند تمرینات تنفسی عمیق، تنفس پرشتاب، تمرینات مقاومتی و تمرینات استقامتی است.
- تنظیم تنفس: تنظیم تنفس ممکن است باعث کاهش نیاز به تنفس مصنوعی و کاهش شدت علائم BPD شود. این شامل روش‌هایی مانند CPAP (فشار هوا به طور مداوم در حین تنفس) و وسایل تنفسی بی‌حسی مانند ماسک و لوله‌های تنفسی می‌شود.
- مصرف اکسیژن: در صورت نیاز، مصرف اکسیژن ممکن است برای کاهش شدت علائم BPD و بهبود تنفس نوزاد مفید باشد.
عوارض عدم درمان دیسپلازی
عوارض عدم درمان دیسپلازی برونکوپولمونری (BPD) ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نارسایی قلبی: در برخی موارد، BPD می‌تواند باعث نارسایی قلبی شود. این عارضه ممکن است در صورت عدم درمان مناسب و پیشرفت بیماری رخ دهد.
- اختلالات تنفسی: BPD ممکن است باعث اختلالات تنفسی شدیدی شود که به طور جدی به سلامتی نوزاد آسیب می‌زند. در برخی موارد، عدم درمان مناسب ممکن است باعث نیاز به تنفس مصنوعی پایدار شود.
- کاهش وزن: BPD ممکن است باعث کاهش وزن نوزاد شود. در برخی موارد، این عارضه ممکن است به دلیل نارسایی تغذیه‌ای باشد که به علت مشکلات تنفسی و نارسایی ریه‌ها رخ می‌دهد.
- عفونت ریه‌ای مکرر: نوزادان مبتلا به BPD ممکن است با عفونت‌های ریه‌ای مکرر مواجه شوند که در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است باعث تشدید بیماری شوند.
- عوارض روانی: به دلیل شدت عوارض بیماری و محدودیت‌هایی که درمان BPD ممکن است داشته باشد، ممکن است برای والدین و خانواده‌های نوزاد این بیماری، عوارض روانی مانند افسردگی و استرس ایجاد شود.
