فقدان دندان در کودکان به معنای عدم حضور دندان‌های دائمی در دهان کودکان در دوران مشخصی از رشد و تکامل دندان‌ها است. این موضوع می‌تواند به دو صورت موقتی و دائمی رخ دهد.
فقدان دندان در دوران موقتی ممکن است به علت فرو رفتگی دندان‌های شیری، به دلیل شکستگی دندان‌های شیری، عفونت‌های دندانی و تروما باشد. در این موارد، معمولاً دندان‌های دائمی به محل دندان‌های شیری رشد می‌کنند و فضایی را برای خود ایجاد می‌کنند.
از سوی دیگر، فقدان دندان دائمی در کودکان ممکن است به علت عدم تشکیل دندان‌های دائمی در دهان کودکان یا به دلیل ناهنجاری‌های ژنتیکی باشد. در این موارد، جایگزینی دندان‌های دائمی با امپلنت، پروتز دندان و یا پل معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرد.
با توجه به اینکه فقدان دندان در کودکان می‌تواند بر روی رشد و توسعه دهان و صورت، تلفیق غذایی و حتی خود عزت‌نفس کودک تأثیر بگذارد، بنابراین پیشگیری از این مشکل به ویژه با مراقبت‌های مناسب از دندان‌ها و مراجعه به دندانپزشک برای بررسی و درمان بیماری‌های دندانی بسیار مهم است.
عوارض فقدان دندان
فقدان دندان در کودکان می‌تواند عوارض متعددی را به دنبال داشته باشد. برخی از عوارض فقدان دندان در کودکان عبارتند از:
- مشکلات گفتاری: فاصله بین دندان‌ها می‌تواند بر نحوه صحبت کردن کودکان تأثیرگذار باشد. به عنوان مثال، فقدان دندان‌های جلویی می‌تواند باعث مشکلاتی در تلفظ حروف مانند “ص، ث، ض، ظ” شود.
- مشکلات خوردن: فقدان دندان می‌تواند باعث مشکلاتی در خوردن غذاهای سفت و سخت شود و باعث محدودیت در گزینه‌های غذایی کودک شود. برای مثال، فقدان دندان‌های پشتی می‌تواند باعث مشکلاتی در خوردن موادی مانند گوشت و سبزیجات شود.
- ناراحتی و درد: فقدان دندان می‌تواند باعث ناراحتی و درد در دهان و فک کودک شود. این مشکل ممکن است به دلیل فضای خالی بین دندان‌ها، فشار بر روی دندان‌های مجاور و یا عفونت‌های دندانی رخ دهد.
- تغییرات در جمجمه و صورت: فقدان دندان می‌تواند باعث تغییر شکل جمجمه و صورت کودک شود، به خصوص در صورتی که فقدان دندان‌های جلویی رخ داده باشد.
- افت عزت‌نفس: فقدان دندان ممکن است باعث افت عزت‌نفس کودک شود، به خصوص در صورتی که فقدان دندان‌های جلویی رخ داده باشد.
برای کسب اطلاعات در مورد هالیتوزیس یا بوی بد دهان و راه های درمان آن کلیک کنید
گروه های در معرض بیماری
- تغذیه نامناسب: تغذیه نامناسب، به خصوص بی‌رغبتی کودک به خوردن مواد غذایی سفت و سخت، می‌تواند باعث فقدان دندان شود. کودکانی که تغذیه مناسبی ندارند، اغلب به شکل دندان‌های شیری و دائمی ضعیف‌تری دارند و به راحتی ممکن است دندان‌های آن‌ها فرو بروند.
- نگهداری نامناسب از دندان‌ها: مراقبت مناسب از دندان‌ها، از جمله مسواک زدن، استفاده از خمیردندان مناسب و مراجعه منظم به دندانپزشک، بسیار مهم است. کودکانی که به مراقبت مناسب از دندان‌های خود توجه نمی‌کنند، احتمالاً بیشتر در معرض فقدان دندان هستند.
- تروما و ضربه در دندان‌ها: تروما و ضربه در دندان‌ها می‌تواند باعث شکستگی و فقدان دندان شود. کودکانی که در فعالیت‌های ورزشی و بازی‌های خود زیادی پرانرژی هستند، بیشتر در معرض تروما و ضربه در دندان‌های خود قرار دارند.
- عفونت‌های دندانی: عفونت‌های دندانی ممکن است باعث تخریب دندان‌ها شوند و در نتیجه باعث فقدان دندان در کودکان شوند.
- عوامل ژنتیکی: عوامل ژنتیکی می‌توانند باعث ضعف دندان‌ها و فقدان آن‌ها در کودکان شوند.
- فشار روی دندان‌ها: فشار روی دندان‌ها، به خصوص در صورت داشتن عادت‌های بد مانند جیبی خوردن، می‌تواند باعث فرو رفتن دندان‌ها شود.
دندان های تحت تاثیر
فقدان دندان می‌تواند در هر دندانی رخ دهد، اما در برخی دندان‌ها بیشتر شیوع دارد. برای مثال:
- دندان‌های شیری: فقدان دندان‌های شیری بسیار شایع است و معمولاً دندان‌هایی که در ابتدای دهان کودکان قرار دارند، اولین دندان‌هایی هستند که فرو می‌روند. این دندان‌ها معمولاً در دوره‌های مختلفی از زمان تولد تا دوره‌های مختلفی از سن کودکان فرو می‌روند و جای خود را به دندان‌های دائمی می‌دهند.
- دندان‌های جلویی: دندان‌های جلویی شایع‌ترین دسته از دندان‌های دائمی هستند که فقدان آن‌ها رخ می‌دهد. این دندان‌ها بیشتر در دوره‌ای از سنین کودکی که دندان‌های دائمی در حال رشد هستند، و در دوران نوجوانی که فشار استفاده از این دندان‌ها در تکمیل فعالیت‌های روزمره بیشتر می‌شود، فقدان دارند.
- دندان‌های پشتی: دندان‌های پشتی نیز می‌توانند به فقدان دندان دچار شوند، به خصوص زمانی که مراقبت مناسب از دندان‌ها انجام نشود و یا در صورتی که تروما و ضربه در دندان‌ها وجود داشته باشد.
- دندان‌های کناری: دندان‌های کناری نیز می‌توانند به فقدان دندان دچار شوند، به خصوص در صورتی که تروما و ضربه در دندان‌ها وجود داشته باشد و یا مراقبت مناسب از دندان‌ها انجام نشود.
پیشگیری از فقدان دندان
- مراقبت مناسب از دندان‌ها: مراقبت مناسب از دندان‌ها شامل مسواک زدن حداقل دو بار در روز، استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید، مصرف مواد غذایی سالم و مراجعه منظم به دندانپزشک است. برای کودکان کوچک‌تر، می‌توان از مسواک‌های با سر نرم استفاده کرد و پس از دو سالگی تلاش برای تربیت عادت مسواک زدن در کودک آغاز شود.
- تغذیه سالم: تغذیه سالم و متنوع باعث افزایش سلامت دندان‌ها می‌شود. مصرف مواد غذایی بیشتری از میوه‌ها و سبزیجات، کاهش مصرف شیرینی و آبمیوه‌های شیرین، و مصرف مواد غذایی حاوی کلر، فلوراید، و ویتامین D می‌تواند به پیشگیری از فقدان دندان کمک کند.
- ویزیت‌های منظم به دندانپزشک: ویزیت‌های منظم به دندانپزشک برای بررسی و دیاگنوز مشکلات دندانی و لثه بسیار مهم است. دندانپزشک می‌تواند به مشکلات دندانی زودتر پی ببرد و در صورت لزوم، درمان مناسبی انجام دهد.
- پیشگیری از تروما و ضربه در دندان‌ها: پیشگیری از تروما و ضربه در دندان‌ها، به خصوص در فعالیت‌های ورزشی و بازی‌های خارج از خانه، بسیار مهم است. استفاده از سربالایی و محافظ دندان در صورت لزوم، می‌تواند به حفاظت از دندان‌ها و پیشگیری از تروما و ضربه در آن‌ها کمک کند.
- استفاده از محصولات حاوی فلوراید: فلوراید یک ماده مهم در پیشگیری از فقدان دندان است. استفاده از خمیردندان، آب دهان حاوی فلوراید و مصرف آب شیرین کمک می‌کند تا دندان‌ها بهتر و سالم‌تر بمانند.
- کاهش مصرف مواد شیرین: مصرف مواد شیرین می‌تواند باعث تخریب دندان‌ها و افزایش خطر فقدان آن‌ها شود. بهتر است مصرف شیرینی‌ها، نوشیدنی‌های شیرین، آبمیوه‌های شیرین و دارای اسیدهای شیمیایی را کاهش داده و از مواد غذایی سالم و مناسب برای دندان‌ها استفاده کنید.
- توجه به علائم بیماری‌های دندانی: در صورتی که علائم بیماری‌های دندانی مانند درد، خونریزی لثه، تورم، حساسیت به سرد و گرم، لکه‌های سفید روی دندان‌ها و غیره را تجربه کردید، باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید و درمان مناسب را انجام دهید.
- اطلاعات در مورد عادات خطرناک: برخی عادات مانند بریدن ناخن، استفاده از دندان‌ها برای باز کردن مواد غذایی و غیره، می‌تواند باعث تخریب دندان‌ها و فقدان آن‌ها شود. بهتر است این عادات را کنترل کنید و از انجام آن‌ها خودداری کنید.
درمان فقدان دندان
- پروتز دندان‌های مصنوعی:
در صورت فقدان یک یا چند دندان، پروتز دندان‌های مصنوعی می‌تواند یکی از راه‌های درمان باشد. پروتز دندان‌های مصنوعی ممکن است شامل پروتزهای جامد، پروتزهای متحرک، یا پروتزهای بلند کننده‌ای باشند و می‌توانند برای جایگزینی یک یا چند دندان استفاده شوند.
یکی از راه‌های مدرن و موثر جایگزینی دندان‌های عملیاتی با ایمپلنت دندان است. ایمپلنت دندان یک پیوند کوتاه و مصنوعی است که بر روی استخوان فک یا ستون فک پیوند می‌شود و به عنوان پایه برای پروتز دندان عمل می‌کند. ایمپلنت دندان معمولاً با موادی مانند تیتانیوم و یا کربن استیل ساخته می‌شود و برای جایگزینی یک یا چند دندان به کار می‌رود.
- ارتودنسی:
ارتودنسی نیز یکی دیگر از راه‌های درمان فقدان دندان است. در این روش، با استفاده از دستگاه‌های مخصوص، دندان‌های باقی‌مانده در دهان تغییر شکل داده و حرکت داده می‌شوند تا جایگزینی دندان‌های فقدان شده ایجاد شود.
- پیوند بافتی:
در صورتی که فقدان دندان به دلیل ضعف استخوان فک باشد، پیوند بافتی می‌تواند یکی از راه‌های درمان باشد. در این روش، با استفاده از پیوند بافتی، بافت‌های لازم برای پشتیبانی از دندان جدید ایجاد می‌شوند و سپس دندان جدید در محل فقدان قرار می‌گیرد.
آندونشیا چیست
Anodontia یا عدم توسعه دندان، یک بیماری نادر است که با عدم تشکیل یا توسعه دندان‌های دائمی یا شیری در دهان همراه است. این بیماری می‌تواند در یک یا چند دندان در دهان اتفاق بیافتد و در برخی از موارد می‌تواند با بیماری‌های دیگری مانند سندرم های کنژنیتال، ناهنجاری‌های صفحه‌ای رانی و یا بیماری‌های ژنتیکی همراه باشد.
علت این بیماری معمولاً ژنتیکی است و به دلیل انتقال ژن های مسئول ایجاد دندان در خانوادگی‌ها به وجود می‌آید. این بیماری در هر دو جنس بروز می‌کند و می‌تواند در هر سنی رخ دهد.
علاوه بر عدم تشکیل دندان‌های دائمی و شیرین، بیماران مبتلا به Anodontia ممکن است دچار مشکلات دیگری نیز باشند، مانند:
- اختلال در گفتار و تلقیح کلمات به دلیل عدم وجود دندان‌ها
- مشکلات با خوردن و گلودرد به دلیل عدم وجود دندان‌ها
- تغییرات در شکل صورت به دلیل عدم وجود دندان‌ها
- ناراحتی و افتخار از داشتن دندان‌های مصنوعی
به عنوان درمان، بیماران مبتلا به Anodontia می‌توانند از روش‌هایی مانند پروتز دندان، ایمپلنت دندان، یا ارتودنسی استفاده کنند. اما درمان باید بر اساس مورد و شدت بیماری تعیین شود.
هایپودونشیا و الیگودنشیا
Hypodontia و Oligodontia هر دو بیماری‌هایی هستند که با کمبود دندان‌های دائمی در دهان همراه هستند.
- Hypodontia:
اگر فردی بیش از یک دندان دائمی را از دست داده باشد، او را مبتلا به Hypodontia می‌دانند. این بیماری معمولا بیشتر در دندان‌های کوچک اولیه دندان‌های کنیده و پس از آن دندان‌های پایدار اتفاق می‌افتد. علت Hypodontia معمولاً به ژنتیک برمی‌گردد و می‌تواند در هر سنی رخ دهد. برخی از علل دیگر Hypodontia شامل عوامل محیطی مانند اشعه‌ی X، عفونت‌ها و داروها می‌باشد.
بیماران مبتلا به Hypodontia ممکن است دچار مشکلاتی مانند ناهنجاری‌های صفحه‌ای رانی، عدم توانایی در خوردن و گلودرد، مشکلات تلفظی و تغییرات در شکل صورت باشند. درمان Hypodontia شامل استفاده از پروتز دندان، ایمپلنت دندان، ارتودنسی و در برخی موارد پیوند بافتی می‌باشد.
- Oligodontia:
اگر فردی بیش از شش دندان دائمی را از دست داده باشد، او را مبتلا به Oligodontia می‌دانند. Oligodontia نیز مانند Hypodontia بیشتر به ژنتیک برمی‌گردد. علاوه بر این، برخی از افراد ممکن است به دلیل بیماری‌های خاصی مانند سندرم های کنژنیتال، ناهنجاری‌های صفحه‌ای رانی و یا بیماری‌های ژنتیکی دیگر، مبتلا به Oligodontia شوند.
مانند Hypodontia، بیماران مبتلا به Oligodontia ممکن است دچار مشکلاتی مانند ناهنجاری‌های صفحه‌ای رانی، عدم توانایی در خوردن و گلودرد، مشکلات تلفظی و تغییرات در شکل صورت باشند. درمان Oligodontia شامل استفاده از پروتز دندان، ایمپلنت دندان، ارتودنسی و در برخی موارد پیوند بافتی می‌باشد.
