پوسیدگی دندان یک مشکل عمده در بهداشت دهان و دندان است که هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می دهد.
با این حال پوسیدگی دندان بیشتر در کودکان و حتی در دندان های شیری رخ می دهد که علت آن عدم استفاده منظم از مسواک، خوردن بیش از حد تنقلات و تمیز نشدن دندان ها توسط والدین در سه سال اول زندگی می باشد.
نشانه های اولیه فرایند پوسیدگی، نرم و تخریب شدن یک قسمت از مینای دندان در سطح دندان است که به مرور این قسمت از مینا تضعیف شده و تحلیل می رود تا حفره در دندان ایجاد شود و دندان فرو می ریزد.
این پوسیدگی می تواند تا ریشه دندان نیز نفوذ کند که بیشتر در بزرگسالان شایع می باشد.
پوسیدگی باعث می شود تا اسید موجود در غذا و نوشیدنی ها و همچنین باکتری های تشکیل دهنده پلاک دندان روی سطح دندان واکنش نشان دهند و باعث از بین رفتن کلسیم و فسفات موجود در مینای دندان شوند.
تجمع بیوفیلم یا پلاک دندان در حاشیه یا روی دندان نیز به روند پوسیدگی کمک می کند و هر چه این پلاک مدت زمان بیشتری روی دندان باقی بماند خطر التهاب و پوسیدگی دندان نیز بیشتر می شود.
بنابراین نیاز است که این پلاک ها روزانه از روی دندان برداشته شوند که بهترین روش برای این کار مسواک زدن است.
همچنین اگر دندان پزشک هستید میتوانید از بهترین تجهیزات دندان پزشکی دیدن کنید.
جمع شدن پلاک روی دندان باعث می شود که باکتری ها موجود در آن بتوانند به راحتی قند موجود در مواد غذایی را تجزیه و تبدیل به اسید کنند و باعث ایجاد حفره ی پوسیدگی و درد دندان شوند.
راههای جلوگیری از پوسیدگی و دندان درد
برای جلوگیری از پوسیدگی دندان باید از عواملی که باعث به خطر افتادن سلامت دهان و دندان و همچنین پوسیدگی و در نهایت درد دندان می گردد پرهیز کرد این عوامل شایع عبارت اند از:
- ضعف در رژیم غذایی و زیاده روی در استفاده از مواد دارای قند بسیار نظیر نوشیدنی و غذاهای شیرین
- سیگار کشیدن و استعمال دخانیات
- مصرف الکل و همچنین استرس بیش ازحد
نیز می تواند سلامت شخص از جمله سلامت دندان و دهان را تحت تاثیر قرار دهد، مثل افزایش مصرف مشروبات الکی یا سیگار کشیدن و یا پرخوری در زمان استرس.
همچنین مصرف روزانه شیر می تواند نقش موثری درکاهش پوسیدگی و درد دندان داشته باشد.استفاده از خمیر دندان های حاوی فلوراید که باعث از بین بردن پلاک های دندانی می شوند نیز از راههای جلوگیری از پوسیدگی دندان است .
استفاده از محلول های دهانشویه که حاوی مواد ضد عفونی کننده و آنتی باکتریال هستند می تواند به کاهش پوسیدگی و افزایش سلامت دهان و دندان کمک کند.
گاهی درد دندان به دنبال مشکلات عصبی از قبیل استرس و اظطراب ایجاد می شود.ممکن است ناهنجاری های فک نیز باعث دندان درد عصبی شود.
دندان درد های عصبی معمولا شدید هستند و در مدت زمان کوتاه و به صورت ناگهانی رخ می دهند و بلافاصله رفع می شوند.
برای درمان دندان درد عصبی نیز توجه به رژیم غذایی و پرهیز از غذا هایی که به مینای دندان آسیب می رساند ضروری است. همچنین مسواک زدن به روش صحیح و ملایم نیز در کاهش این درد موثر است.
دندان درد عفونتی و درمان آن
- آبسه دندان در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می شود که این عفونت نیز در اثر پوسیدگی و حفره دندانی رخ می دهد و موجب درد دندان و ورم کردن لثه می گردد. برای درمان درد دندان عفونتی باید ابتدا عفونت از بین رود که این کار معمولا توسط پزشک و با تجویز آنتی بیوتیک مناسب انجام می شود.
- گاهی ممکن است که ریشه دندان در اثر عفونت از بین برود که در این مواقع لازم است که عفونت توسط جراحی ریشه و شکستن دندان خارج گردد، در این حالت دندان دیگر قابل ترمیم نیست.
- برای درمان درد دندان عفونتی در خانه در مواقعی که دسترسی به پزشک متخصص امکان پذیر نیست، استفاده از محلول آب نمک توصیه می گردد. بدین صورت که مقداری نمک را در یک فنجان آب حل کرده و آن را در دهان خود بچرخانید و غرغره کرده و بعد از دهان خارج کنید.
- دم نوش های گیاهی نظیر آویشن که دارای خواص ضد میکروبی فراوانی است نیز گاهی برای درمان درد دندان عفونتی پیشنهاد می شود اما هنوز خبر علمی مبنی بر اینکه که دمنوش آویشن می تواند در کاهش عفونت دندان نقش داشته باشد،منتشر نشده است.
- اما محلول آب نمک تا حدودی و برای زمان کوتاه ممکن باعث کاهش درد، تورم و التهاب گردد، پس این نکته را به خاطر داشته باشید که درمان قطعی درد دندان عفونتی حتما باید توسط پزشک متخصص و به صورت کامل انجام شود تا از عود و بازگشت مجدد عفونت جلوگیری شود.
درد دندان عقل و راهکارهای موثر در درمان آن
درد دندان عقل دلایل مختلف می تواند داشته باشد،مثلا ممکن است دندان عقل سر جای خود رشد نکرده و کج شده باشد که این امر موجب می شود دندان عقل به درستی در دهان قرار نگیرد و باعث ایجاد عفونت در اطراف دندان گردد.
شروع درد دندان عقل ممکن است تدریجی و یا ناگهانی باشد. رویش دندان عقل همچنین باعث بروز مشکلات دیگری نیز می گردد مثل نبودن فضای کافی در فک و نامنظم شدن و فشردگی دندانها در قسمت های جلویی، عفونت لثه وآسیب به ریشه های دیگر دندان ها و… اولین و بهترین راه برای جلوگیری از درد دندان عقل خارج کردن آن قبل از بروز مشکلات حاد و در سنین پایین است.
برای تسکین درد دندان عقل نیز روش های متفاوتی وجود دارد از جمله استفاده از کمپرس آب یخ که باعث کم شدن التهاب در ناحیه متورم شده می شود و همچنین استفاده از محلول اب نمک که باعث کاهش میزان درد میگردد.
استفاده از مسکن هایی نظیر ژلوفن و ایپو بروفن نیز در کاهش درد دندان عقل کارساز می باشد. با این حال رشد دندان عقل اگر باعث بروز درد دندان و ناراحتی شود بهترین و موثرترین روش برای کاهش درد مراجعه و مشورت با پزشک متخصص می باشد.
راهکارهایی که به ما کمک می کند چگونه از درد دندان خلاص شویم
طبق مطالبی که گفته شد درد دندان علل مختلفی دارند. اگر دندان درد شما ناشی از یک مساله جدی نیست و یا دسترسی به دندان پزشک ندارید می توانید با روش های زیر تا حدی زیادی از درد دندان خود بکاهید.
- استفاده از کمپرس آب سرد: استفاده از یک کیسه حاوی یخ به مدت 20دقیقه در کنار صورت و ناحیه متورم شده به میزان زیادی به کاهش التهاب ناشی از درد دندان کمک می کند، با کاهش التهاب درد دندان نیز به مرورکاهش می یابد.
- استفاده از مسکن قوی برای درد دندان: داروهایی نظیر ژلوفن، استامینوفن، نوافن، مفنامیک اسید و ایبوپروفن دارای خاصیت تسکین درد هستند که به وفور برای درد دندان استفاده می شوند. استفاده از این مسکن ها برای کاهش درد دندان در شب بسیار موثر می باشد.
- شستن دهان و دندان با محلول آب نمک: شستن دهان با اب نمک گرم باعث کاهش درد دندان به صورت موقتی میگردد.
- استفاده از کیسه آب گرم یا یک بسته گرم: اگر کیسه آب گرم در دسترس ندارید می تواند یک بسته گرم تهیه کنید. به این صورت که مقداری نمک یا برنج را درون یک کیسه یا جوراب تمیز بریزید و ان را گره بزنید سپس این بسته را در مجاورت گرما مثلا درون ماکرویو قرار داده تا گرم شود و بعد از ان به عنوان بسته گرم در ناحیه درد و التهاب روی صورت استفاده کنید.این کار به قطع شدن سیگنالهای درد از دهان به مغز کمک می کند.
- استفاده از دمنوش نعنا: نعنا دارای خاصیت بی حسی خفیفی می باشد که درد دندان را برای مدت کوتاهی کاهش می دهد. این دمنوش را می توان در دهان چرخاند و غرغره کرد، این کار باید چندین بار تکرارشود. از کیسه چای نعنا نیز می توان برای این منظور استفاده کرد. برای این کار کیسه چای نعنا را به مدت چند دقیقه درون یخچال قرار داده تا سرد شود و بعد کیسه را در محل درد می گذاریم.
- استفاده از سیر: سیر دارای خواص ضد میکروبی و ضد ویروسی بسیاری است.برای استفاده از سیر جهت از بین بردن درد دندان می توان آن را خرد کرد تا حالت خمیری و چسبنده به خود بگیرد سپس این خمیر را روی دندان مورد نظر قرار داد. همچنین می توان یک حبه سیر کوچک را روی دندان مورد نظر جوید و بعد از دهان خارج کرد.
- استفاده ازگیاه میخک: گیاه میخک دارای خاصیت بی حس کنندگی می باشد و برای تسکین درد های موضعی مورد استفاده قرار می گیرد. برای کاهش درد دندان خود می تواند از روغن میخک استفاده کنید. از این گیاه همچنین به صورت پودر یا عصاره نیز می توان برای از بین بردن درد دندان استفاده کرد. این گیاه یکی از بهترین مسکن ها برای از بین بردن درد مخصوصا درد دندان می باشد.
- استفاده از مرهم کنجد: شما می توانید یک مرهم درد دندان با استفاده از کنجد بسازید که درد دندان تان را کاهش دهد. به این صورت که کنجد را درون مقداری آب ریخته (آب معمولا دو برابر مقدار کنجد می باشد) و روی شعله گاز قرار دهید تا مقداری از آب تبخیر گردد.سپس مرهم را روی محل درد قرار دهید.
- استفاده از پیاز به عنوان آنتی بیوتیک طبیعی: پیاز با خاصیت میکروب کشی خود می تواند به عنوان یک آنتی بیوتیک طبیعی عمل کرده و در کاهش درد دندان موثر است. برای این کار ابتدا پیاز را تکه تکه کرده و چند تکه را روی دندان مورد نظر قرار می دهیم، پس از گذشت چند دقیقه تکه های پیاز را بیرون آورده و مجددا تکه های جدیدی از پیاز را روی دندان قرار می دهیم. این کار را چندین بار تکرار می کنیم. همچنین می توان مقداری از پیاز را با دندان جوید و سپس از دهان خارج کرد.
دعای دندان درد از کتاب مفاتیح الجنان
در روایات و احادیث دعاهای زیادی در مورد دندان درد آورده شده است که ما در این جا به تعدادی از این ادعیه اشاره می کنیم.
- از امام صادق علیه السلام روایت شده است که به هنگام درد دندان دست راست خود را در محل درد قرار داده و سوره های حمد، توحید، قدر و این ایه را بخواند:
(وَ تَرىَ الْجِبالَ تَحْسَبُها جامِدَهً وَ هِىَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ صُنْعَ اللهِ الَّذى اَتْقَنَ کُلَّ شَیْئٍ اِنَّهُ خَبیرٌ بِما تَفْعَلُونَ)
و مىبینى کوهها را درحالیکه آنها را به حرکت مىپندارى، و حال آنکه میگذرند همانند گذر ابرها، کار خداست، که هرچیزى را استوار نموده، به درستى که او به آنچه انجام مىدهید آگاه است. - از امام علی علیه السلام روایت شده است به موضع سجده خود دست بکش، سپس دندان درد گرفته را مسح کن و بگو:
(بِسْمِ اللهِ وَالشّافى اللهُ وَ لا حَوْلَ وَلا قُوَّهَ اِلّا بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ)
به نام خدا، و شفادهنده خداست، و جنبش و نیرویى نیست جز به خداى والاى بزرگ.
نکات تکمیلی برای پیشگیری از مشکلات مربوط به بهداشت دهان و درد دندان
نکات و توضیحاتی که که ذکر شد برای کاهش درد به هنگام درد دندان است. اما نکته قابل توجه که همواره باید به یاد داشت این است که پیشگیری بهتر از درمان است.
رعایت یکسری نکات ساده کمک زیادی به سالم ماندن دندان و جلوگیری از پوسیدگی،عفونت و درد دندان می کند.
همچنین اگر دندان پزشک هستید میتوانید از بهترین یونیت صندلی دندانپزشکی دیدن کنید.
استفاده منظم از نخ دندان و استفاده روزانه از مسواک به همراه خمیردندان حاوی فلوراید از این نکات ساده می باشد. مراجعه به دندانپزشک برای چکاب سالانه دندان و مراجعه به موقع به دندانپزشک در صورت بروز مشکل نیز از دیگر توصیه ها می باشد.
خوردن غذاهای مفید برای دندان مانند میوه و سبزیجات تازه که باعث رسیدن مواد و املاح معدنی مورد نیاز به دندان ها می شود همچنین غذاهای حاوی کلسیم مانند لبنیات.نیز باید به مقدار کافی مصرف گردد.
جرم گیری دندان ها نیز کمک شایانی به حفظ سلامت و جلوگیری از پوسیدگی و دندان درد می کند. مهم تر از همه اینها آموزش صحیح به کودکان برای مراقبت از دندان و رعایت بهداشت دهان است.
اگر کودکان تحت اموزش صحیح برای رعایت کردن این نکات قرار بگیرند و از همان کودکی به این نکات عمل کنند در بزرگسالی دچار مشکلات مربوط به دهان و درد دندان نخواهند شد.
